Парламент Мәжілісі мен барлық деңгейдегі мәслихаттар депутаттарының сайлауын 2023 жылдың бірінші жартыжылдығында өткізуді ҚР Президенті Қ.К. Тоқаев 2022 жылдың 1 қыркүйегінде Қазақстан халқына Жолдауында жариялады.

2023 жылдың 19 қаңтарында Мемлекет басшысы өз Жарлығымен ҚР Парламентініңжетінші шақырылымдағы Мәжілісін таратып, сондай-ақ 2023 жылдың 19 наурызына депутаттардың кезектен тыс сайлауын жариялады.

2023 жылдың 20 қаңтарында ҚР ОСК ҚР Парламенті Мәжілісі мен мәслихаттарына сайлау өткізудің күнтізбелік жоспарын мақұлдады. Кандидаттарды ұсыну мерзімі 20 күнге созылады (2023 жылдың 20 қаңтарынан бастап 2023 жылдың 8 ақпаны сағат 18:00-ге дейін). Кандидаттар мен партиялық тізімдерді тіркеу кезеңі 10 күнге ұзағырақ болады (2023 жылғы 20 қаңтардан 2023 жылғы 18 ақпанға дейін). Сайлау алдындағы үгіт 18 ақпаннан (18:00-ден) 18 наурызға дейін (00:00-ге дейін) өткізіледі. Барлығы 28 күн. 18 наурыз – тыныштық күні. 19 наурыз –дауыс беру күні.

Бұл сайлаудың бірқатар ерекшеліктері бар:

- 2004 жылдан бері алғаш рет Мәжіліске кандидаттар бір мандатты округтер бойынша сайланады (98 депутаттың 29-ы). Қалған депутаттар партиялық тізімдер бойынша сайланады. Облыстық мәслихаттардың депутаттары 50/50 қатынасында – жартысы партиялық тізімдер бойынша, жартысы бір мандатты округтер бойынша сайланатын болады. Қалалық және аудандық мәслихаттардың депутаттары бір мандатты округтер бойынша толығымен сайланады;

- партиялар мен ҮЕҰ-дан ғана емес, өзін-өзі ұсыну арқылы да ұсынуға мүмкіндік туды;

- партиялардың өту шегі 7-ден 5 %-ға дейін төмендетілді;

- әйелдер, жастар және партиялық тізімдерде ерекше қажеттіліктері бар адамдар үшін 30 % квота мандаттарды бөлу кезінде де қолданылады;

- Мәжіліске сайлауда ҚХА квотасы болмайды;

- Мәжіліс пен мәслихат сайлауындағы бюллетеньдерде алғаш рет «барлығына қарсы» деген баған болады;

- сайлауға 7 саяси партия қатысады, олардың екеуі «Саяси партиялар туралы» Заңның жаңа нормаларына сәйкес тіркелген. ОСК ҚР Парламенті Мәжілісіне «Ақ жол» Демократиялық партиясын, «Amanat» партиясын, «Ауыл» халықтық-демократиялық партиясын, «Байтақ» қазақстандық жасылдар партиясын, Жалпыұлттық социал-демократиялық партияны, Қазақстан халықтық партиясын, «Respublica» партиясын сайлауға жіберді. Тиісті құрылымдық бөлімшелердің болмауына байланысты «Байтақ» партиясы мәслихаттарға депутаттарды сайлауға тек Атырау, Қарағанды және Қызылорда облыстарында жіберілді. «Respublica» партиясы тиісті құрылымдық бөлімшелердің болмауына байланысты мәслихат депутаттарын сайлауға қатысуға мүлдем жіберілмеген. Қалған партиялар еліміздің барлық өңірлерінде мәслихат депутаттығына сайлауға жіберілді. Осыған қарамастан, «Байтақ» және «Respublica» партияларының 2023 жылдың 8 ақпаны сағат 18:00-ге дейін өңірлерде өз филиалдары мен өкілдіктері ашылған және тіркелген жағдайда мәслихаттар депутаттарының тиісті сайлауына қатысуға рұқсат алу мүмкіндігі бар.

- азаматтарда жауапсыз, лайықты емес депутатты кері қайтарып алу рәсімі пайда болады.

Жалпы, парламенттік сайлау 2022 жылдың 5 маусымында референдумда қабылданған еліміздің Конституциясына жаңа түзетулерге сәйкес Қазақстанның жаңа саяси жүйесін қалыптастыру процесін аяқтайды.